Świat człowieka - świat kultury : systematyczny wykład problemów antropologii kultury
Systematyczny wykład antropologii, opisujący zagadnienia teoretyczne, metodologiczne oraz praktyczne tej prężnie rozwijającej się dyscypliny. Autorka przedstawia zakres wiedzy niezbędny do sprawnego poruszania się w świecie różnorodności kulturowej, łącząc zdobycze antropologii światowej z polskim dziedzictwem badań etnologicznych i antropologicznych. Ważne miejsce w podręczniku zajmują zagadnienia
etyczne związane z prowadzeniem badań antropologicznych.W nowym wydaniu:dodano rozdziały o etniczności i płci kulturowej,zaktualizowany został rozdział o antropologii fizycznej,pozostałe rozdziały przejrzane i unowocześnione pod względem formy i przystępności dla czytelnika,usunięto szczegółową bibliografię - w zamian za to są lektury polecane,czytelny skład i czcionka.Książka została podzielona na 2 części. Pierwsza została poświęcona samej analizie dyscypliny, mającej dostarczyć niejako oglądu zewnętrznego:przedmiot antropologii,miejsce antropologii wśród nauk o człowieku,podstawowe pojęcia antropologii,metodologiczna charakterystyka antropologii,problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań.Druga ukazuje pewien zakres wiedzy pozytywnej, którą zgromadzono dzięki badaniom autorki; prezentuje ustalenia empiryczne osiągnięte w ciągu stulecia jej trwania. Ta wiedza empiryczna dotyczy przede wszystkim społeczeństwa pierwotnego - zbiorowości zarówno współczesnych czy żyjących do niedawna, jak i dawno już wymarłych:geneza kultury,najwcześniejsze okresy rozwoju kultury ludzkiej,gospodarka i sposoby adaptacji do środowiska naturalnego,struktura społeczna: pokrewieństwo i powinowactwo,struktura społeczna: hierarchia, organizacja polityczna, terytorium i etniczność,współczesność i przyszłość różnorodności kulturowej.
Zobacz pełny opis| Odpowiedzialność: | Ewa Nowicka. |
| Hasła: | Kultura - socjologia - zagadnienia Kultura - cywilizacja Naród - socjologia |
| Adres wydawniczy: | Warszawa : Wydaw. Naukowe PWN, 2006. |
| Wydanie: | Wyd. 7, poszerz. |
| Opis fizyczny: | 482, [2] s. ; 24 cm. |
| Uwagi: | Indeksy. Bibliogr. s. 446-454. |
| Przeznaczenie: | Pozycja jest adresowana do studentów socjologii oraz kierunków pokrewnych - historii, psychologii, filozofii. |
| Skocz do: | Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki |
| Dodaj recenzje, komentarz |
- Od Autorki
- Podziękowania
- CZĘŚĆ I. CZYM JEST ANTROPOLOGIA
- Rozdział 1. Przedmiot antropologii
- 1. Kłopoty z określeniem zakresu zainteresowań antropologii
- 1.1. Różorodność kultur
- 1.2. Obcość, odmienność, egzotyka
- 2. Osobliwości przedmiotu badań antropologii
- 2.1. Społeczeństwo pierwotne
- Czynniki metodologiczne
- Czynniki historyczne
- Czynniki praktyczne
- Przemiany społeczeństw pierwotnych a badania antropologiczne
- 2.2. Subiektywny sens zjawisk kulturowych
- Świadomościowy aspekt zjawisk kulturowych
- Ponadsubiektywny sens zjawisk kulturowych
- 2.3. Całościowe podejście do człowieka i kultury
- 2.4. Współczesne przemiany przedmiotu badań
- 3. Miejsce antropologii wśród nauk o człowieku
- 3.1. Poddyscypliny antropologii
- 3.2. Antropologia fizyczna
- 3.3. Antropologia kulturowa i jej działy
- 3.4. Antropologia społeczna
- 3.5. Antropologia historyczna
- Rozdział 2. Podstawowe pojęcia antropologii
- 1. Kultura
- 1.1. Wartościujące i niewartościujące rozumienie kultury
- 1.2. Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury
- 1.3. Definicje kultury
- 1.4. Istotne cechy zjawisk kulturowych
- 1.5. Płaszczyzny zjawisk kulturowych
- 2. Jednostki elementarne w badaniu kultury
- 2.1. Cechy kulturowe
- 2.2. Temat kulturowy
- 2.3. Wzór kulturowy
- 2.4. Instytucja
- 3. Systemowe podejście do kultury
- 3.1. Relacje między elementami kultury
- 3.2. Wzór kultury (geniusz kultury, konfiguracja)
- 4. Pojęcia służące do badania związku osobowości i kultury
- 4.1. Jednostka a kultura
- 4.2. Osobowość podstawowa
- 5. Pojęcia służące do badania dynamiki zjawisk kultury
- 5.1. Ewolucja
- 5.2. Dyfuzja
- 5.3. Akulturacja
- 5.4. Synkretyzm kulturowy
- Rozdział 3. Metodologiczna charakterystyka antropologii
- 1. Spory wokół statusu teoretycznego antropologii
- 1.1. Poziom ogólności twierdzeń
- 1.2. Dwa nurty w badaniach antropologicznych
- 1.3. Podejście historyczne (partykularystyczne)
- 1.4. Nurt scjentystyczny
- 2. Techniki badań
- 2.1. Metoda terenowa
- Co to jest „metoda terenowa”?
- Pojęcie „teren”
- Badanie terenowe a teoria
- Znajomość języka badanych
- Dystans i asymilacja w obcej kulturze
- 2.2. Obserwacja
- 2.3. Wywiad
- Wywiad – wybór informatora
- 2.4. Badanie kultury poprzez jednostki
- Autobiografia
- Biografia rodzinna
- 3. Analiza faktów
- 3.1. Opis i interpretacja
- 3.2. Opis gęsty – interpretacja jako dystynktywna procedura antropologii
- 3.3. Dialog badacza i badanego – wielogłosowość antropologii
- 3.4. Metoda porównawcza
- 3.5. Wyjaśnianie i rozumienie w antropologii
- Wyjaśnienia genetyczne, czyli przyczynowe
- Wyjaśnienia teleologiczne, czyli funkcjonalne
- Wyjaśnienia kontekstowe, czyli strukturalne
- Quasi-wyjaśnienia, czyli zaklasyfikowanie badanego zjawiska do szerszej kategorii
- 4. Granice poznania antropologicznego – problemy wynikaj?ce z badania obcych kultur
- 4.1. Dystans kulturowy
- 4.2. Antropolog tubylczy
- 4.3. Wspólnota natury ludzkiej
- 4.4. Wspólnota kulturowej natury człowieka
- 4.5. Przenoszenie kategorii kultury badacza na kulturę badaną
- 4.6. Dylematy psychologiczne badacza obcych kultur
- 5. Problemy związane z badaniem własnej kultury
- 5.1. Element subiektywny w badaniach antropologicznych
- Rozdział 4. Problemy praktyki badawczej i zastosowanie wyników badań
- 1. Ideologiczne uwikłania zainteresowań antropologa
- 1.1. Antropologia i tolerancja
- 1.2. Relatywizm kulturowy
- 2. Etyczne problemy uprawiania antropologii
- 2.1. Wybór przedmiotu badań
- 2.2. Relacja badacz–badany a wybór przedmiotu badań
- 2.3. Przyjaźń jako narzędzie pracy antropologa – wątpliwości etyczne
- Dlaczego przyjaźń – względy metodologiczne
- 2.4. Procedura badawcza
- 2.5. Problemy moralne związane z zastosowaniem wyników badań
- 3. Kulturowe i społeczne uwikłania antropologa
- 3.1. Antropolog jako badacz i jako działacz
- 3.2. Wybór hierarchii wartości w działaniu
- 3.3. Kultura badacza w praktyce antropologicznej
- 3.4. Antropolog a ideologie
- 4. Polityczne uwikłania antropologa
- 4.1. Uzależnienie instytucjonalne antropologa
- 4.2. Praktyczne efekty badań antropologicznych
- 4.3. Zaangażowanie antropologa
- CZĘŚĆ II. SPOŁECZEŃSTWO PIERWOTNE
- Rozdział 5. Geneza kultury
- 1. Człowiek w świecie zwierząt
- 1.1. Wstępna definicja człowieka
- 1.2. Systematyczna pozycja człowieka w świecie zwierząt
- 1.3. Cechy typowo ludzkie a biologiczna wspólnota rzędu naczelnych
- Cechy anatomiczne
- Cechy fizjologiczne
- Cechy behawioru
- Cechy intelektualne
- 2. Rozwój cech typowo ludzkich
- 2.1. Rodzina Hominidae
- 2.2. Pierwsze istoty Człowiekowate – Australopithecus (Australopitek)
- 2.3. Rodzaj Homo (Człowiek)
- Homo habilis
- Homo ergaster (afrykański Homo erectus)
- Homo erectus
- Homo sapiens
- 3. Punkty zwrotne procesu hominizacji
- 3.1. Sekwencja rozwoju cech typowo ludzkich
- 3.2. Pojęcie ludzkości
- 4. Człowiek jako istota biologiczna
- 4.1. Pojęcie rasy
- 4.2. Rasy ludzkie
- Rozdział 6. Najwcześniejsze okresy rozwoju kultury ludzkiej
- 1. Kultura myśliwych górnego paleolitu
- 1.1. Jedność i różnorodność w kulturze górnopaleolitycznej
- 1.2. Rozprzestrzenianie się kultur górnego paleolitu oraz migracje współczesnego człowieka
- 2. Rewolucja neolityczna
- 2.1. Istota rewolucji neolitycznej
- 2.2. Proces neolityzacji i jego mechanizmy
- 2.3. Neolityzacja w Starym i Nowym Świecie
- 3. Pierwsze cywilizacje
- 3.1. Pojęcie cywilizacji
- 3.2. Narodziny i rozwój cywilizacji
- 3.3. Teorie powstania cywilizacji
- 4. Typowe cechy społeczeństwa pierwotnego
- 4.1. Mała liczebność, rozproszenie, izolacja
- 4.2. Prostota technik i systemu gospodarczego
- 4.3. Bezklasowy charakter struktury społecznej
- 4.4. Typ więzi i kontroli społecznej
- 4.5. Brak pisma
- 4.6. Stabilność
- 4.7. Społeczeństwa bez historii – ahistoryczność
- Rozdział 7. Gospodarka i sposoby adaptacji do środowiska naturalnego
- 1. Człowiek i środowisko
- 1.1. Pojęcie środowiska przyrodniczego
- 1.2. Podstawowe problemy ekologii
- 1.3. Środowisko ubogie i bogate
- 1.4. Środowisko a różne dziedziny kultury
- 1.5. Bezpośrednie i pośrednie wpływy środowiska na kulturę
- 1.6. Dyktat środowiska i margines swobody kulturowej
- 2. Gospodarka a środowisko
- 2.1. Definicja gospodarki
- 2.2. Specyfika gospodarki pierwotnej i sposoby jej badania
- 2.3. Środowisko a gospodarka – aspekt technologiczny
- 2.4. Typy gospodarki pierwotnej
- 3. Dystrybucja dóbr
- 3.1. Własność
- 3.2. Dziedziczenie
- 3.3. Dar, wzajemność, wymiana
- 3.4. Handel
- Rozdział 8. Struktura społeczna: pokrewieństwo i powinowactwo
- 1. Koncepcje struktury społecznej
- 1.1. Tradycja marksizująca
- 1.2. Tradycja socjologiczna
- 2. Elementarne formy zróżnicowania społecznego
- 2.1. Różnice związane z wiekiem
- Obrzędy przejścia
- Dzieciństwo
- Starość
- Śmierć
- 2.2. Płeć jako podstawa podziałÃ³w międzyludzkich
- Problem podziału ludzkości na płcie w antropologii dawnej i współczesnej
- Płeć kulturowa: sens pojęcia
- Płeć kulturowa jako konstrukcja
- Płeć i status
- Różnice statusu kobiet i mężczyzn
- Kompetencje kulturowe: wiedza męska i kobieca
- Erotyka i seksualność
- 3. Elementarne instytucje społeczne – struktury związane z pokrewieństwem
- 3.1. Koncepcje form pokrewieństwa, małżeństwa i rodziny
- 3.2. Macierzyństwo i ojcostwo
- 3.3. Rodzina
- 3.4. Definicje małżeństwa
- 3.5. Pokrewieństwo i powinowactwo
- Kazirodztwo
- Egzogamia i endogamia
- 3.6. Zawiązywanie i rozwiązywanie małżeństwa
- Obrzędy małżeńskie
- „Cena za narzeczoną”
- Życie seksualne
- Ojcostwo i macierzyństwo
- Rozwód
- Matrylinearyzm i patrylinearyzm
- Małżeństwo preferencyjne i nakazowe w koncepcji Claude’a Lévi-Straussa
- 3.7. Stosunki wzajemnego unikania się i stosunki żartobliwe
- 3.8. Przykłady organizacji małżeƒstwa i rodziny
- Społeczeństwo Suazi: południowo-wschodnia Afryka
- Społeczeństwo Najara: Indie, Wybrzeże Malabarskie
- Społeczeństwo Tiwi: Australia
- Indianie Tlingit: Północno-Zachodnie Wybrzeże Ameryki Północnej
- Rozdział 9. Struktura społeczna: hierarchia, organizacja polityczna, terytorium i etniczność
- 1. Struktury hierarchiczne
- 1.1. Pojęcia „status” i „ranga”
- 1.2. Statusy przypisane i osiągane
- 1.3. Specjalne pozycje społeczne
- 1.4. Typ gospodarki a hierarchiczne zróżnicowanie społeczeństwa
- 1.5. Struktura kastowa
- 1.6. Niewolnictwo
- 2. Organizacja polityczna
- 2.1. Pojęcie organizacji politycznej
- 2.2. Organizacja polityczna a struktura społeczna: typy struktur
- Struktury segmentarne
- Wodzostwo
- 2.3. Przywództwo polityczne
- 2.4. Kontrola społeczna: konformizm i konflikt
- 2.5. Prawo w społeczeństwie bezpaństwowym
- 2.6. Jednostka, osoba ludzka
- 3. Terytorium a organizacja społeczna
- 3.1. Organizacja społeczna i podziały terytorialne
- 3.2. Poziomy integracji społecznej
- 4. Etniczność
- 4.1. Problematyka etniczności i narodu w antropologii
- Waga problematyki etniczności i narodu
- 4.2. Grupa etniczna i naród
- Etniczność i nacjonalizm
- 4.3. Typy grup etnicznych
- 4.4. Dwie koncepcje etniczności
- Koncepcja prymordialistyczna
- Koncepcja instrumentalna
- Rozdział 10. System wyobrażeń o świecie
- 1. Specyfika myślenia pierwotnego
- 1.1. Ogólnoludzka wspólnota myślenia
- 1.2. Typ społeczeństwa a typ myślenia: myślenie pierwotne
- 2. Podstawowe kategorie myślenia pierwotnego
- 2.1. Religia
- 2.2. Magia
- 2.3. Czarownictwo
- 2.4. Rytuał
- Rytualna czystość i skalanie
- 2.5. Sakralne role społeczne: szaman i kapłan
- Rozdział 11. Współczesność i przyszłość różnorodności kulturowej
- 1. Powszechność i skala zmiany kulturowej a specyfika współczesności
- 2. Czy istnieją dziś społeczeństwa pierwotne?
- 2.1. Przemiany życia gospodarczego
- 2.2. Przemiany struktury społeczeństw pierwotnych
- 3. Typy przemian kulturowych
- 3.1. Przymusowa akulturacja
- 3.2. Zmiany destrukcyjne
- 3.3. Degradacja: życie na śmietniku cywilizacji
- 3.4. Zmiany konstruktywne
- 3.5. Synkretyzm i nowe ruchy religijne
- 4. Globalizacja – zróżnicowanie kulturowe, zmiana społeczna i Trzeci Świat
- 4.1. Homogenizacja i unifikacja kultury
- 4.2. Aspekt ekonomiczny globalizacji
- 4.3. Lokalne i globalne
- 4.4. Odrębność kulturowa jako wartość
- 5. Etniczność w procesie przemian
- 5.1. Upolitycznienie i instrumentalizacja więzi etnicznej
- Polityczne pożytki z etniczności
- Folkloryzacja
- 5.2. Rola etnicznej inteligencji i jej działania
- 5.3. Psychologiczny aspekt więzi etnicznej
- Przemiany tożsamości
- Bibliografia
- Indeks nazwisk
- Indeks rzeczowy
- Spis ramek
- Spis tabel i wykresów
Zobacz spis treści