Pochodzenie, tworzenie i efektywność prawa
Pochodzenie, tworzenie i efektywność prawa to podręcznik akademicki spełniający wymagania stawiane przed wieloautorską publikacją naukową. Jego podstawowy walor to ujęcie - w jednej publikacji - zagadnień genezy powstawania prawa, sposobów formalizacji prawnej schematów działania, w tym trybu procedur stanowienia prawa i zasad techniki legislacyjnej obowiązujących w Polsce, jak również społecznych i gospodarczych
następstw regulacji prawnych wprowadzanych do obiegu.Wśród cech książki jako monografii naukowej należy wymienić przede wszystkim pionierski sposób ujęcia problemu roli prawa w tworzeniu ładu aksjonormatywnego, a także prezentację niepublikowanych dotąd wyników badań naukowych. Stanowi ona unikatowe, holistyczne i interdyscyplinarne podejście w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czym jest prawo i jaką rolę odgrywa we współczesnym świecie. Podejmuje wiele wątków poznawczych, z reguły nieobecnych w tradycyjnych publikacjach z zakresu prawoznawstwa, teorii państwa i prawa czy ekonomii instytucjonalnej.Podręcznik realizuje wiele treści nauczania nawiązujących do Krajowych Ram Kwalifikacji - efektów kształcenia w zakresie nauk społecznych, zwłaszcza dotyczących wiedzy o różnych strukturach i instytucjach społecznych, o człowieku jako podmiocie konstytuującym struktury społeczne i zasady ich funkcjonowania, o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne oraz o ich źródłach, naturze, zmianach i sposobach działania, a także o procesach zmian struktur i instytucji społecznych oraz ich elementów, o przyczynach, przebiegu, skali i konsekwencjach tych zmian.
Zobacz pełny opis| Odpowiedzialność: | [aut.] Tomasz Bąkowski et al. ; pod red. Pawła Chmielnickiego. |
| Seria: | Podręczniki LexisNexis. Teoria Państwa i Prawa, Filozofia |
| Hasła: | Prawo - teoria Prawodawstwo - teoria Podręczniki akademickie |
| Adres wydawniczy: | Warszawa : LexisNexis, 2014. |
| Opis fizyczny: | 485 s. ; 24 cm. |
| Uwagi: | Bibliogr. s. 465-482. |
| Twórcy: | Bąkowski, Tomasz. Chmielnicki, Paweł. Red. |
| Przeznaczenie: | Książka jest adresowana nie tylko do osób studiujących na takich kierunkach, jak: prawo, administracja, ekonomia, socjologia, politologia oraz pokrewnych, lecz także do słuchaczy studiów podyplomowych i doktoranckich oraz naukowców zajmujących się teorią prawa, zagadnieniami ekonomii instytucjonalnej czy socjologią zmian społecznych. |
| Skocz do: | Dodaj recenzje, komentarz |
- Wykaz skrótów
- Wprowadzenie. Problem naukowej refleksji nad materialnymi źródłami prawa i jego efektywnością (Paweł Chmielnicki)
- Część I POCHODZENIE PRAWA
- Rozdział 1. Porządek społeczno-gospodarczy i jego elementy (Paweł Chmielnicki)
- 1.1. Norma, reguła, instytucja i inne pojęcia pokrewne
- 1.2. System normatywny. Rozwiązania sformalizowane i niesformalizowane
- 3. Otoczenie norm prawnych
- Rozdział 2. Norma – instytucja: gotowe rozwiązania dylematów decyzyjnych (Andrzej Korybski)
- 2.1. Typowe dylematy decyzyjne oraz swoistość ich normatywnej regulacji: współdziałanie – konflikt – neutralność
- 2.2. Zawartość informacyjna norm oraz jej znaczenie w procesach decyzyjnych
- Rozdział 3. Normy jako wytwór społeczeństwa
- 3.1. Pochodzenie i społeczne uzasadnienie normatywnej regulacji stosunków społecznych w ujęciu antropologicznym (Andrzej Korybski)
- 3.2. Życie społeczne i normy społeczne (Anna Kociołek-Pęksa)
- 3.3. Cele społeczne kreowania norm prawnych (Anna Kociołek-Pęksa)
- 3.4. Normy jako czynnik ułatwiający przystosowanie się do otoczenia (Anna Kociołek-Pęksa)
- 3.4.1. Uwagi wprowadzające
- 3.4.2. Czynniki psychologiczne stymulujące proces decyzyjny. „Prościej i szybciej”: teoria ograniczonej racjonalności
- 3.4.3. Przystosowanie się do otoczenia jako wyznacznik określania celów działania człowieka
- 3.5. Normy jako sposób ochrony przebiegu i rezultatu działania człowieka (Anna Kociołek-Pęksa)
- 3.5.1. Uwagi wprowadzające
- 3.5.2. Normy jako sposób ochrony niezakłóconego przebiegu interakcji społecznej. Potrzeba redukcji konfliktów
- 3.5.3. Przewidywalność rezultatu działania. Normy jako źródło poczucia bezpieczeństwa
- 3.6. Normy prawne jako sposób narzucenia własnych rozwiązań innym członkom zbiorowości (Paweł Chmielnicki)
- 3.6.1. Wywołanie efektu synergicznego jako przesłanka tworzenia prawa. Problem „sekretu szefa kuchni”
- 3.6.2. Narzucenie własnego rozwiązania innym a jego trwałość w systemie normatywnym
- 3.6.3. Korzyści z przebiegu interakcji a trwałość rozwiązania
- Rozdział 4. Społeczne i gospodarcze determinanty norm prawnych
- 4.1. Egoizm czy altruizm? (Paweł Chmielnicki)
- 4.2. Przetrwać czy awansować?
- 4.2.1. Potrzeba przetrwania i przystosowania się do otoczenia jako determinanta celów działania i norm służących ich osiągnięciu (Paweł Chmielnicki)
- 4.2.2. Rywalizacja o pozycję w strukturze społecznej jako determinanta celów działania i norm służących ich osiągnięciu (Paweł Chmielnicki)
- 4.2.3. Relatywizacja własnych potrzeb i celów działania względem grup odniesienia (Elżbieta Inglot-Brzęk)
- 4.2.4. Rywalizacja o obsadzenie najdogodniejszej pozycji społecznej. Rodzaje i sposoby osiągania pozycji dominującej w zbiorowości (Elżbieta Inglot-Brzęk)
- 4.2.4.1. Uwagi wprowadzające
- 4.2.4.2. Władza wskazana formalnie
- 4.2.4.3. Władza uzyskana środkami ekonomicznymi
- 4.2.4.4. Przywództwo religijne
- 4.2.4.5. Inne dominujące pozycje w społeczeństwie
- 4.2.4.6. Konsumpcja jako przykład kreowania wyższej pozycji społecznej
- 4.3. Podstawowe strategie działania w celu zaspokojenia potrzeb (Paweł Chmielnicki)
- 4.3.1. Rodzaje strategii zaspokajania potrzeb
- 4.3.2. Wymiana towarowo-pieniężna (towarowa) i jej reguły (reguły gospodarowania)
- 4.3.3. Reguły pozyskiwania dóbr z tytułu przynależności do zbiorowości
- 4.4. Komplementarność odwoływania się do reguł wymiany towarowo-pieniężnej i pozyskiwania dóbr z tytułu przynależności do zbiorowości w ramach jednej sytuacji decyzyjnej (Paweł Chmielnicki)
- 4.5. Społeczno-gospodarcze przesłanki tworzenia prawa a tendencje długookresowe w procesie legislacyjnym (Paweł Chmielnicki)
- Rozdział 5. Miejsce norm prawnych w porządku instytucjonalnym (Paweł Chmielnicki)
- 5.1. Rodzaje norm z punktu widzenia ich znaczenia dla osiągnięcia celu działania. Znaczenie pochodzenia danego rozwiązania z systemu norm sformalizowanych
- 5.2. Gotowe schematy działania jako przejaw istnienia porządku instytucjonalnego
- 5.3. Zgodnie z normą czy ze schematem działania?
- 5.4. Pasywna czy aktywna rola prawa w porządku instytucjonalnym?
- Rozdział 6. Podmioty objęte procesem normotwórczym (Paweł Chmielnicki)
- 6.1. Źródła
- 6.2. Dysponenci
- 6.3. Beneficjenci
- 6.4. Użytkownicy
- Rozdział 7. Bilans inicjatywy normotwórczej
- 7.1. Korzyści i koszty wymierne w sensie ekonomicznym (Igor Styn)
- 7.1.1. Rodzaje wartości dóbr i metody ich wyceny
- 7.1.2. Analiza kosztów i korzyści
- 7.2. Korzyści niewymierne w sensie ekonomicznym (Elżbieta Inglot-Brzęk)
- 7.3. Koszty niewymierne w sensie ekonomicznym (Elżbieta Inglot-Brzęk)
- Rozdział 8. Udział prawa w normatywnym schemacie działania człowieka dążącego do osiągnięcia wyznaczonego celu
- 8.1. Elementy schematu działania (kompletu normatywnego)
- 8.1.1. Zagadnienia wstępne (Jerzy Paśnik)
- 8.1.2. Zróżnicowanie rozumienia pojęcia sankcji w prawie i w naukach społecznych (Jerzy Paśnik)
- 8.1.3. Sankcje negatywne (Jerzy Paśnik)
- 8.1.3.1. Prawo karne
- 8.1.3.2. Prawo administracyjne
- 8.1.3.3. Prawo cywilne
- 8.1.4. Sankcje pozytywne (gratyfikacje) (Jerzy Paśnik)
- 8.1.4.1. Prawo karne
- 8.1.4.2. Prawo administracyjne
- 8.1.4.3. Prawo cywilne
- 8.1.5. Pozostałe elementy schematu działania (Paweł Chmielnicki)
- 8.2. Zmiana prawa a zmiana schematu działania (Paweł Chmielnicki)
- 8.3. Rezonansowy efekt współoddziaływania rozwiązań należących do różnych zasobów (Paweł Chmielnicki)
- Część II TWORZENIE PRAWA
- Rozdział 9. T worzenie prawa jako jeden ze sposobów formalizacji rozwiązań dylematów decyzyjnych i budowy schematów działania (Paweł Chmielnicki)
- 9.1. Formalizacja za pomocą norm prawnych
- 9.2. Formalizacja za pomocą norm religijnych
- 9.3. Relacje między zasobami rozwiązań sformalizowanych i niesformalizowanych
- Rozdział 10. Formalizacja na bazie interakcji prywatnych
- 10.1. Tworzenie prawa w warunkach względnej symetrii potencjału stron relacji (model: sprzedawca–nabywca) (Piotr Stec)
- 10.1.1. Uwagi wprowadzające
- 10.1.2. Uczestnicy obrotu prawnego jako równoprawni twórcy prawa umownego
- 10.1.3. Autonomia woli jako podstawa tworzenia prawa umownego
- 10.1.4. Wybór kontrahenta i kształtowanie treści umowy
- 10.1.5. Samoregulacja – tworzenie niezależnych systemów prawnych środkami prawa prywatnego
- 10.2. Tworzenie prawa w warunkach asymetrii potencjału stron relacji i znacznego przymusu faktycznego dotyczącego przystąpienia do relacji (model: pracodawca–pracobiorca) (Stefan Płażek)
- 10.2.1. Geneza modelu
- 10.2.2. Główni inicjatorzy zmian regulacji stosunków pracy i ich instrumenty
- 10.2.3. Wpływ nierównorzędności potencjałów stron stosunku pracy na kształt prawa pracy
- 10.2.4. Uwagi w przedmiocie skuteczności wprowadzonych przez ustawodawcę regulacji mających wyrównać relację pracodawca–pracobiorca
- 10.2.5. Konkluzja
- 10.3. Tworzenie prawa w warunkach wyrównywania asymetrii potencjału stron relacji i znacznego przymusu faktycznego dotyczącego przystąpienia do relacji (model: przedsiębiorca–związki zawodowe) (Stefan Płażek)
- 10.3.1. Układy zbiorowe pracy
- 10.3.2. Porozumienia
- 10.3.3. Regulaminy
- 10.3.4. Statuty
- 10.4. Tworzenie prawa w warunkach asymetrii potencjału stron relacji i minimalnego przymusu faktycznego dotyczącego przystąpienia do relacji (model: bank–klient) (Piotr Stec)
- 10.4.1. Silniejsza i słabsza strona umowy
- 10.4.2. Poszczególne przypadki nierównowagi kontraktowej
- 10.4.3. Metody niwelowania nierówności stron
- Rozdział 11. Formalizacja na bazie interakcji publicznych
- 11.1. Tworzenie prawa w układzie koncentracji roli dysponenta procesu formalizacyjnego
- 11.1.1. Tworzenie prawa w warunkach otwartej konkurencji o obsadzenie roli dysponenta (model demokracji parlamentarnej). Modele tworzenia prawa w zależności od składu organów uczestniczących w tym procesie (Jerzy Jaskiernia)
- 11.1.1.1. Rola wybieralnych organów kolegialnych w kształtowaniu treści norm prawnych
- 11.1.1.2. Rola centralnych organów władzy wykonawczej i ich aparatu pomocniczego w kształtowaniu treści norm prawnych
- 11.1.1.3. Rola organów odgrywających rolę arbitrów i mediatorów: prezydent, sądy i trybunały
- 11.1.2. Tworzenie prawa w warunkach braku otwartej konkurencji o obsadzenie roli dysponenta (model niedemokratyczny) (Marek Mączyński)
- 11.2. Tworzenie prawa w układzie dekoncentracji roli dysponenta procesu formalizacyjnego (Dorota Dąbek)
- 11.2.1. Uwagi wprowadzające
- 11.2.2. Tworzenie prawa przez liderów lokalnych wyłanianych w systemie egalitarnym (model prawa tworzonego przez organy samorządu terytorialnego)
- 11.2.3. Tworzenie prawa przez liderów lokalnych wyłanianych w systemie elitarnym (model prawa tworzonego przez lokalną administrację rządową)
- 11.2.4. Tworzenie prawa przez arbitrów formalnie wskazanych jako dysponenci normy (model common law)
- 11.2.5. Tworzenie prawa przez arbitrów będących „niejawnymi” dysponentami normy (model civil law)
- Rozdział 12. Prawo tworzone w relacjach międzynarodowych
- 12.1. O specyfice prawa międzynarodowego i nauki/nauczania prawa międzynarodowego (Jerzy Menkes)
- 12.1.1. Rzecz o inności
- 12.1.2. Rzecz o jawności
- 12.2. Zwyczaj, precedens czy stanowienie? Tendencje w sposobach budowy międzynarodowych relacji prawnych (Jerzy Menkes)
- 12.2.1. Zwyczaj
- 12.2.2. Precedens
- 12.2.3. Stanowienie
- 12.2.3.1. Elementy deklaracji jednostronnie wiążących
- 12.2.3.2. Przypadek Oświadczenia Rządu PRL z 23 sierpnia 1953 r. o zrzeczeniu się reparacji wojennych od Niemiec
- 12.3. Rodzaje czynników skłaniających władze do budowy prawnych relacji międzynarodowych. Cele budowy prawnych relacji międzynarodowych (Jerzy Menkes)
- 12.3.1. Rola czynników moralno-etycznych w budowie relacji międzynarodowych
- 12.3.1.1. Prawa człowieka
- 12.3.1.2. Presja wewnętrzna
- 12.3.1.3. Presja zewnętrzna
- 12.3.2. Światowa Organizacja Handlu
- 12.4. Tworzenie prawa międzynarodowego w relacjach bilateralnych (Jerzy Menkes)
- 12.5. Tworzenie prawa międzynarodowego w relacjach multilateralnych (Jerzy Menkes)
- 12.5.1. Tworzenie powszechnego praw międzynarodowego. Przypadek nr 1 – przypadek szczególny
- 12.5.1.1. Cel
- 12.5.1.2. Proces
- 12.5.2. Standard tworzenia umów multilateralnych
- 12.5.2.1 Schemat podstawowy
- 12.5.2.2. Odstępstwo od standardu
- 12.5.3. Etapy
- 12.5.4. Tworzenie (zmiana) prawa pierwotnego (istniejących) organizacji międzynarodowych
- 12.5.4.1. Przypadek Unii Europejskiej
- 12.5.4.2. Przypadek ONZ
- 12.6. Organizacje międzynarodowe jako forum tworzenia prawa albo aktor tworzący prawo (Jerzy Menkes)
- 12.6.1. Funkcje organizacji międzynarodowych
- 12.6.2. Uchwała organizacji międzynarodowej
- 12.6.3. Podejmowanie uchwał
- 12.6.4. Tworzenie prawa przez zalecenia i zalecenia kwalifikowane
- 12.6.5. Tworzenie prawa przez decyzje
- 12.6.6. Uchwały organizacji międzynarodowych a krajowe porządki prawne
- 12.7. Soft law i jego tworzenie w relacjach międzynarodowych (Marcin Menkes)
- 12.7.1. Geneza
- 12.7.2. Termin
- 12.7.3. Funkcje – zagadnienia doktrynalne
- 12.7.4. Funkcje – doniosłość praktyczna
- 12.7.4.1. Rozwój soft law na podstawie traktatów nadających treść normatywną dyspozycjom prawnie wiążącym
- 12.7.4.2. Rozwój soft law poprzedzający wykształcenie się norm prawnie wiążących
- 12.7.4.3. Modyfikacja regulacji prawnie wiążących przy wykorzystaniu soft law
- 12.7.4.4. Wykorzystanie soft law do ograniczenia zakresu stosowania regulacji prawnie wiążących
- 12.7.4.5. Naruszenie soft law jako podstawa „miękkiej odpowiedzialności”
- 12.7.4.6. Walidacja norm prawnie wiążących
- 12.7.5. Tworzenie soft law
- 12.7.6. Efektywność soft law
- 12.8. Uwagi końcowe (Jerzy Menkes, Marcin Menkes)
- Rozdział 13. Legislacja w Polsce
- 13.1. Cechy polskiego systemu politycznego rzutujące na tworzenie prawa (Piotr Uziębło)
- 13.2. Źródła polskiego prawa w sensie formalnym (Tomasz Bąkowski)
- 13.3. Zarys procesu ustawodawczego w Polsce (Piotr Uziębło)
- 13.4. Stanowienie rozporządzeń przez centralne organy władzy publicznej (Tomasz Bąkowski)
- 13.5. Stanowienie prawa miejscowego (Tomasz Bąkowski)
- 13.6. Stanowienie prawa wewnętrznego (Tomasz Bąkowski)
- 13.7. Recepcja prawa międzynarodowego i wspólnot międzynarodowych (Piotr Uziębło)
- 13.8. Konstruowanie aktu normatywnego i porządkowanie jego treści (Tomasz Bąkowski)
- 13.9. Ujawnianie motywów tworzenia prawa. Ocena skutków regulacji (Paweł Chmielnicki)
- Część III EFEKTYWNOŚĆ PRAWA
- Rozdział 14. Ochrona trwałości schematów działania za pomocą norm prawnych jako kryterium efektywności prawa
- 14.1. Jak rozumieć problem efektywności prawa? (Paweł Chmielnicki)
- 14.1.1. Efektywność prawa a efektywność schematu działania
- 14.1.2. Przedmiotowy aspekt efektywności prawa
- 14.1.3. Podmiotowy aspekt efektywności prawa
- 14.2. Systemowa efektywność prawa
- 14.2.1. Prawo jako efektywny środek ochrony trwałości schematów działania (kompletów normatywnych) (Paweł Chmielnicki)
- 14.2.2. Czy zmiana prawa jest skutecznym sposobem zmiany schematu działania? (Paweł Chmielnicki)
- 14.2.3. Problemy ograniczonej skuteczności prawa jako narzędzia zmiany schematów działania (Jerzy Paśnik)
- 14.3. Mierniki systemowej efektywności prawa (Paweł Chmielnicki)
- 14.3.1. Utrwalenie sposobów zaspokajania potrzeb przez ludzi jako kryterium efektywności prawa
- 14.3.2. Zmiana sposobów zaspokajania potrzeb przez ludzi jako kryterium efektywności prawa
- 14.3.3. Osiągnięcie celów założonych przez źródła jako kryterium efektywności prawa
- 14.4. Mierniki systemowej nieefektywności prawa (Paweł Chmielnicki)
- 14.4.1. Pozory nieefektywności: „łamanie prawa”
- 14.4.1.1. Czy „łamanie prawa” zawsze oznacza jego nieefektywność?
- 14.4.1.2. Czy naruszanie rozwiązania sformalizowanego prawnie może prowadzić do zmiany prawa?
- 14.4.1.3. Czy naruszanie rozwiązania sformalizowanego prawnie może prowadzić do zmiany schematu działania?
- 14.4.2. Realia nieefektywności
- 14.4.2.1. Sankcje (gratyfikacje) jako źródło zmian
- 14.4.2.2. Zmiana ewolucyjna jako efekt troski o podtrzymanie systemowej efektywności prawa
- 14.4.2.3. Zmiana rewolucyjna jako efekt lekceważenia problemu podtrzymania systemowej efektywności prawa
- Rozdział 15. Efektywność prawa w sensie ekonomicznym
- 15.1. Rozumienie celów działania człowieka w świetle paradygmatów poznawczych ekonomii (Hubert Kaczmarczyk)
- 15.2. Pomiary efektywności prawa w ujęciu nauk ekonomicznych (Igor Styn)
- 15.2.1. Uwagi wprowadzające
- 15.2.2. Pojęcie efektywności ekonomicznej prawa
- 15.2.3. Problemy pomiaru ekonomicznej efektywności prawa
- 15.2.4. Problem racjonalności działań ludzkich w kontekście oceny efektywności prawa
- 15.2.5. Kryteria efektywności ekonomicznej prawa w ujęciu konsumenta
- 15.2.6. Kryteria efektywności ekonomicznej prawa w ujęciu przedsiębiorcy
- 15.2.7. Równowaga rynkowa a kryteria ekonomicznej efektywności prawa
- 15.2.8. Równowaga ogólna i kryteria efektywności ekonomicznej prawa w ujęciu rządu
- 15.2.9. Problem uniwersalności kryteriów ekonomicznej efektywności prawa
- Rozdział 16. Społeczna efektywność prawa
- 16.1. Społeczna istota człowieka i jej wpływ na określanie efektywności prawa (Paweł Chmielnicki)
- 16.1.1. Prawo jako część systemu informacji o gotowych rozwiązaniach dylematów decyzyjnych dotyczących określania przebiegu interakcji społecznych
- 16.1.2. Synergiczny efekt nakładania się na siebie schematów działania i rozwiązań prawnych: autopojetyczność systemu czy petryfi kacja metod ochrony interesów partykularnych?
- 16.2. Możliwe podejścia nauk społecznych do problemu efektywności prawa
- 16.2.1. Perspektywa socjologii (Elżbieta Inglot-Brzęk)
- 16.2.2. Perspektywa politologii (Elżbieta Sękowska-Grodzicka)
- 16.3. Niwelowanie napięć społecznych jako kryterium społecznej efektywności prawa (Paweł Chmielnicki)
- 16.3.1. Prawo efektywne jako środek przeciwdziałania zjawisku ograniczania dostępu do najkorzystniejszych sposobów zaspokajania danej potrzeby człowieka
- 16.3.2. Prawo jako środek ułatwiający budowę alternatywnych i substytucyjnych sposobów zaspokojenia danej potrzeby człowieka
- 16.3.3. Przeciwdziałanie zjawisku zamykania dostępu do sposobów zaspokajania danej potrzeby człowieka jako przyczyna ewolucji systemu
- 16.4. Niektóre przejawy społecznej efektywności prawa
- 16.4.1. Efektywne prawo z punktu widzenia potrzeb dostosowania się do porządku zastanej formacji społeczno-gospodarczej (Elżbieta Inglot-Brzęk)
- 16.4.2. Efektywne prawo z punktu widzenia aktorów walki o władzę polityczną (Elżbieta Sękowska-Grodzicka)
- 16.4.3. Niwelowanie znaczenia podstawowych uwarunkowań procesu decyzyjnego u człowieka dla budowy interakcji społecznych (Elżbieta Inglot-Brzęk)
- 16.4.3.1. Uwagi wprowadzające
- 16.4.3.2. Efektywne prawo z punktu widzenia ograniczenia działania mechanizmu „swój-obcy”
- 16.4.3.3. Efektywne prawo z punktu widzenia budowy satysfakcjonującej samooceny człowieka i problemu relatywizowania samooceny w odniesieniu do sytuacji innych członków tej samej zbiorowości
- Podsumowanie (Paweł Chmielnicki)
- Bibliografia
- O Autorach
Zobacz spis treści
Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):
(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)