Miejska Biblioteka

Metodologia badań społecznych

Autor: Nowak, Stefan

Wznowienie klasycznej pracy omawiającej całościowo problemy metodologii badań społecznych. Stanowi podsumowanie wieloletnich badań i przemyśleń jednego z największych polskich specjalistów w tej dziedzinie, którego dorobek naukowy inspiruje kolejne pokolenia badaczy i teoretyków nauk społecznych. Z czasem uzyskała charakter pracy klasycznej w polskiej socjologii.Pozycja obowiązkowa w biblioteczce każdego socjologa! Adresowana

także do przedstawicieli innych nauk społecznych, jak psychologia czy psychologia społeczna, pedagogika, nauki polityczne czy ekonomiczne, a nawet do bardziej empirycznie zorientowanych adeptów nauk prawnych.

Zobacz pełny opis

---

1. Wstęp
2. Rozdział pierwszy. Problematyka i metody badań
3. 1. Metody naukowe a metody badawcze. Opisowe i normatywne podejście do metod
4. 2. Społeczne i naukowe przesłanki formułowania problemu
5. 3. Przedmiot zainteresowań i dotyczące go pytania w problematyce badawczej
6. Rodzaje pytań i ich założenia. Pytania a hipotezy
7. 5. Pytania rozstrzygalne i nierozstrzygalne
8. 6. Poziom socjologicznej analizy w problematyce badań
9. 7. Własności przedmiotów w problematyce badań, zdarzenia i procesy, którym one podlegają
10. 8. Pytania o zależności między własnościami lub zdarzeniami
11. 9. Zamierzony zakres ogólności wniosków badania
12. 10. Pytania problematyki i względy praktyczne a dobór metod badawczych
13. 11. Założenia metod badawczych
14. 12. Metody badawcze a orientacje problemowe i „podejścia teoretyczne do rzeczywistości społecznej
15. 13. Rola zwiadu badawczego w precyzacji problematyki oraz kontroli założeń pytań i metod badawczych
16. Rozdział drugi. Zjawiska społeczne i odpowiadające im pojęcia
17. 1. Pojęcia i terminy języka nauk społecznych i ich odpowiedniki w rzeczywistości społecznej
18. 2. Dwie perspektywy na zjawiska społeczne i ich pojęciowe odpowiedniki
19. 3. Podstawowe założenia „rozumiejącego podejścia** do zjawisk społecznych. Rozumienie potencjalne i faktyczne
20. 4. Zjawiska i procesy psychiczne jako hipotetyczne „zmienne ukryte`* nauk społecznych.
21. Teoretyczne funkcje rozumienia
22. 5. Pewne osobliwości języka nauk społecznych
23. 6. Rola języka w rozumieniu i określaniu zjawisk społecznych
24. 7. Granice przydatności podejścia ze współczynnikiem humanistycznym i konieczność wprowa¬dzania nowych pojęć
25. 8. Przedmioty świata pozaludzkiego w oczach socjologa
26. 9. Cechy absolutne i relatywne jednostek ludzkich
27. 10. Zbiorowości ludzkie i ich własności rozpatrywane z ludzkiej perspektywy badawczej
28. 11. Cechy zbiorowości a cechy ludzi tworzących te zbiorowości
29. 12. Definiowanie własności agregatowych i własności strukturalnych zbiorowości ludzkich
30. 13. Struktura a kultura zbiorowości ludzkich
31. 14. Dwa sposoby patrzenia na zjawiska kultury
32. Rozdział trzeci. Definiowanie pojęć i dobór wskaźników w badaniach
33. 1. Kłopoty z jednoznacznością terminów w naukach społecznych i ich konsekwencje
34. 2. Nazwy jednostkowe i ogólne: historyczne i uniwersalne
35. 3. Historyczne i teoretyczne aspekty różnej ogólności pojęć. Różnice stopnia elementamości pojęć
36. 4. Definiowanie pojęć
37. 5. Elementy opisowe i elementy ocenne w treści pojęć socjologicznych. Definicje perswazyjne
38. 6. Definicje częściowe
39. 7. Definicje probabilistyczne; definiowanie cech dyspozycyjnych
40. 8. Pojęcia syndromatyczne i zakładane przez nie zależności
41. 9. Zmienne jakościowe i ilościowe
42. 10. Klasyfikacje i typologie
43. 11. Pojęcia występujące w twierdzeniach a wskaźniki zastosowane w badaniach
44. 12. Rodzaje zjawisk wykorzystywanych jako wskaźniki w badaniach socjologicznych
45. 13. Problemy i miary trafności wskaźników
46. 14. Baterie wskaźników, skale pomiarowe i indeksy zmiennych różnych poziomów analizy
47. 15. Pozaformalne kryteria przydatności pojęć. Pojęcia z „nadznaczeniem"
48. Rozdział czwarty. Rodzaje twierdzeń
49. 1. Zdania jednostkowe i ogólne, zdania szczegółowe. Tezy i opisy statystyczne
50. 2. Prawa nauki a generalizacje historyczne
51. 3. Historyczne i uniwersalne zdania statystyczne: twierdzenia probabilistyczne a tezy korela¬cyjne
52. 4. Zależności bezwarunkowe i zależności warunkowe zmiennych dychotomicznych
53. 5. Związki funkcyjne zmiennych ilościowych
54. 6. Typ zmiennej a charakter tezy o zależnościach cech mierzonych
55. 7. Zależności statystyczne między zmiennymi ilościowymi
56. 8. Zależności warunkowe zmiennych ilościowych
57. 9. Twierdzenia i prawa przyczynowe a twierdzenia strukturalne o współistnieniu lub współ-zmienności elementów i własności
58. 10. Warunkowe zależności przyczynowe zmiennych dychotomicznych
59. 11. Historyczne i statystyczne konsekwencje warunkowych zależności przyczynowych
60. 12. Matrycowe zależności przyczynowe
61. 13. Rodzaje twierdzeń o dynamice procesów społecznych
62. 14. Zdania eliptyczne w naukach społecznych
63. 15. Twierdzenia tautologiczne
64. 16. Tezy wartościujące a twierdzenia empiryczne o rzeczywistości społecznej
65. Rozdział piąty. Uzasadnianie twierdzeń. Empiryczna weryfikacja hipotez
66. 1. Rola sądów spostrzeżeniowych w naukach empirycznych
67. 2. „Rozumiejąca obserwacja" zjawisk jako empiryczna podstawa twierdzeń w naukach społecz¬nych
68. 3. Dane potrzebne do uzasadniania twierdzeń
69. 4. Istniejące ustalenia faktyczne i wcześniej uzasadnione uogólnienia w procesie uzasadniania nowych twierdzeń
70. 5. Uogólnianie obserwacji jednostkowych a problem trafności wskaźników
71. 6. Uogólnianie rozkładów i zależności z reprezentatywnej próby na populację. Próby celowe i losowe
72. 7. Metody wnioskowania statystycznego z próby losowej o populacji
73. 8. Indukcjonizm vs dedukcjonizm w sporze o uzasadnialność praw nauki. Dane empiryczne i
74. założenia w indukcyjnym uzasadnianiu praw ogólnych
75. 9. Indukcja eliminacyjna w uzasadnianiu praw przyczynowych. Schematy badań eksperymenta¬lnych dla weryfikacji hipotez przyczynowych
76. 10. Manipulowanie zmiennymi w eksperymentach a nieeksperymentalne metody ustalania zależności przyczynowych
77. 11. Badania porównawcze w indukcji socjologicznej. Kłopoty z weryfikacją hipotez teoretycznych o szerokim zasięgu
78. 12. Wymiar czasu w indukcji socjologicznej. Genetyczna determinacja prawidłowości społecz¬nych i sposoby jej ujawniania
79. Rozdział szósty Wyjaśnianie i przewidywanie
80. 1. Nomologiczno-dedukcyjne wyjaśnienia przyczynowe na tle ogólnych problemów wyjaśnia¬nia
81. 2. Wyjaśnienia wieloczynnikowe. Wyjaśnienia komplementarne a wyjaśnienia konkurencyjne
82. 3. Wyjaśnianie zdarzeń i ich zbiorów przez twierdzenia statystyczne
83. 4. Wyjaśnienia niekompletne
84. 5. Wyjaśnienia hipotetyczne a postdykcje
85. 6. Wyjaśnienia genetyczne
86. 7. Wyjaśnienia teleologiczne a wyjaśnienia przyczynowe
87. 8. Wyjaśnianie zachowań ludzkich przez ich motywy
88. 9. Prosty i złożony schemat przewidywania nomologiczno-dedukcyjnego
89. 10. Przewidywanie probabilistyczne i przewidywanie warunkowe
90. 11. Wiedza o strukturze i kulturze zbiorowości w procesie przewidywania zachowań
91. 12. Przewidywanie zachowań ludzi na podstawie ich zamiarów, planów i postaw wobec przyszłości
92. 13. Ekstrapolacja trendów
93. 14. Przewidywania a sam o realizujące się prognozy
94. Rozdział siódmy. Budowa teorii
95. 1. Różne znaczenia terminu „teoria"
96. 2. Rodzaje zasad teoriotwórczych. Założenia merytoryczne i „wizje" zjawisk badanych jako przesłanki budowy teorii
97. 3. Założenia formalne teorii i strukturalne koncepcje (wizje) zjawisk objętych teorią
98. 4. Poziom odniesienia teorii. Teorie średniego zasięgu
99. 5. Systematyzacja przedmiotowa. Systematyzacja typologiczna a inwentarz twierdzeń teoretycz¬nich
100. 6. Czynnikowa systematyzacja ogółu przyczyn tego samego skutku. Zmienne strategiczne w schematach czynnikowych
101. 7. Podejście funkcjonalne
102. 8. Prosta systematyzacja dedukcyjna
103. 9. Teorie zaksjomatyzowane
104. 10. Redukcja jednej teorii do drugiej
105. 11. Modele teoretyczne zjawisk i procesów społecznych
106. Rozdział ósmy. Praktyczne zastosowania socjologii
107. 1. Społeczne konsekwencje i praktyczne zastosowania nauk społecznych
108. 2. Rola badań socjologicznych w ujawnianiu i teoretycznej diagnozie problemów społecznych
109. 3. Empiryczna ocena skutków działań praktycznych
110. 4. Wiedza teoretyczna i wiedza opisowo-diagnostyczna w socjotechnke i polityce społecznej
111. 5. Manipulacja zmiennymi socjologicznymi w inżynierii społecznej
112. 6. Prognozy długofalowe a programy działań
113. 7. Niektóre problemy związane z praktycznymi zastosowaniami badań socjologicznych. Problem społeczny a problem badawczy
114. 8. Badania stosowane a socjologia poszczególnych dziedzin życia społecznego
115. 9. Społeczne funkcje socjologii a zagadnienie odpowiedzialności uczonego
116. Indeks
117. Contents *

Zobacz spis treści